Luận ngữ

1. 6.      雍也Ung dã

第六篇 thiên 6

30 bài

6.1

子曰: 雍也可使南面 。

Tử viết: Ung dã khả sử nam diện

Khổng tử nói: Nhiễm Ung có thể ngồi quay mặt hướng nam.
(Chú giải: Phương Nam ánh nắng nhiều nhất, có ý nói ghế ngồi quan chức. Quan chức ngồi ghế tựa lưng phương Bắc, mặt ngoảnh hướng Nam. Nhiễm Ung học trò Khổng tử học giỏi ung dung, khoan thứ có đức quân tử nên Khổng tử tin rằng anh này sẽ làm quan)

6.2

 仲弓问子桑伯子。子曰:“可也，简”.

 仲弓曰:“居敬而行简,以临其民,不亦可乎？居简而行简,无乃大简乎？”.

子曰:“雍之言然” .

Trọng Cung vấn tử Tang Bá Tử. Tử viết: Khả dã, giản.

Trọng Cung vấn: Cư kính nhi hành giản, dĩ lâm kỳ dân, bất diệc khả hồ ? Cư giản nhi hành giản, vô nãi đại giản hồ ?

Tử viết:  Ung chi ngôn nhiên.

Trọng Cung (tức Nhiễm Ung) hỏi Khổng tử về Tang Bá Tử.

Khổng tử nói: Được đấy, con người này giản dị chất phác.

Trọng Cung lại hỏi: Sống kính nhường, làm việc giản dị, gần gũi dân chúng, như vậy chẳng tốt sao? Còn nếu chỉ có kính nhường, làm việc giản dị mộc mạc thì e rằng thái quá chăng?

Khổng tử đáp: Ngươi nói rất đúng.

6.3

哀公问:“弟子孰为好学?”. 孔子对曰:“有颜回者好学,不迁怒,不贰过,不幸短命死矣。今也则亡,未闻好学者也” 。
Ai Công vấn: Đệ tử thục vi hiếu học ? Khổng tử đối viết: Hữu Nhan Hồi giả hiếu học, bất thiên nộ, bất nhị quá, bất hạnh đoản mệnh tử hĩ. Kim dã tắc vong, vị văn hiếu học giả dã.

Vua Lỗ Ai Công hỏi: Đệ tử của ngài có ai ham học nhất ?

Khổng tử đáp: Có Nhan Hồi là học trò ham học, khi giận không lệch lạc giận qua người khác, không bao giờ phạm lỗi lầm cũ nhưng bất hạnh đoản mệnh. Nay đã chết rồi, chẳng nghe thấy ai hiếu học như thế nữa.

6.4

子华使於齐,冉子为其母请粟。子曰:“与之釜” 。 请益。曰:“与之庾” 。冉子与之粟五秉。子曰:“赤之适齐也,乘肥马,衣轻裘。吾闻之也：君子周急不济富” 。

Tử Hoa sứ ư Tề, Nhiễm tử vi kỳ mẫu thỉnh túc. Tử viết: Dữ chi phủ. Thỉnh ích. Viết: Dữ chi dữu. Nhiễm tử dữ chi túc ngũ bính. Tử viết: Xích chi thích Tề dã, thừa phì mã, y khinh cừu.. Ngô văn chi dã: quân tử chu cấp bất tế phú.
Tử Hoa đi sứ sang  nước Tề, Nhiễm Hữu thưa với Khổng tử: tiện xe đi nước Tề gửi cho mẹ Tử Hoa một ít lương thực. Khổng tử bảo cho một vò gạo. Nhiễm nài thêm ít nữa. Khổng tử bảo cho thêm một hũ nữa. Nhiễm Hữu mang cho năm bính (80 đấu). Thấy thế, Khổng tử nói: Tử Hoa (tức Công Tây Xích) đi sứ nước Tề ngồi xe có ngựa kéo, mặc áo da vừa nhẹ vừa ấm. Ta nghe nói người quân tử chỉ cứu tế cho người nghèo, không cứu tế người giàu.

6.5

原思为之宰,与之粟九百,辞。子曰：毋,以与尔邻里乡党乎！ 

Nguyên Tư vi chi tể, dữ chi túc cửu bách, từ. Tử viết: Vô. Dĩ dữ nhĩ lân lý hương đảng hồ!

Nguyên Tư làm chức quản gia, Khổng tử cấp tiền lương chín trăm đấu. Nguyên Tư từ chối. Khổng tử nói: Đừng từ chối, cứ mang về cho người nghèo trong xóm.
6.6

子谓仲弓,曰：犁牛为之骍且角。虽欲勿用,山川棒舍诸？ 

Tử vị Trọng Cung, viết: Lê ngưu vi chi tuynh thả giác. Tuy dục vật dụng, sơn xuyên bổng xá chư ?

Khổng tử nói về Trọng Cung:  Con bê là con của bò lang lông đỏ hai sừng cân đối. Người ta cho là mẹ nó lang nên không dùng nó làm vật tế. Thần núi thần sông có nỡ bỏ rơi nó đâu?

(Chú thích: Người xưa cúng tế bằng con bò màu lông đỏ vì rất quí màu đỏ. Trọng Cung có người cha độc ác hèn hạ, nên nhà cầm quyền không muốn dùng Cung làm quan. Khổng tử nói vậy để an ủi Cung và phản đối quan niệm coi trọng lý lịch, dòng dõi)

6.7

 子曰：回也其心三月不违仁，其余则日月至焉而已矣 。

Tử viết: Hồi dã kỳ tâm tam nguyệt bất vi nhân, kỳ dư tắc nhật nguyệt chí yên nhi dĩ hĩ

Khổng tử nói: Nhan Hồi, tấm lòng trò ấy ba tháng không trái đạo nhân, trò khác không được vậy, có chăng chỉ là ngẫu nhiên mà thôi.

6.8

季康子问：仲由可使从政也与？

子曰：“由也果, 於从政乎何有”.

曰：“赐也可使从政也与？”.

曰：“賜也达，於从政乎何有”.

曰：“求也可使从政也与？”.

曰：“求也艺, 於从政乎何有？” 

Quí Khang tử vấn: Trọng Do khả sử tòng chính dã dư ?.

Tử viết: Do dã quả, ư tòng chính hồ hà hữu

Viết: Tứ dã khả sử tòng chính dã dư ?

Viết: Tài dã đạt, ư tòng chính hồ hà hữu

Viết: Cầu dã khả sử tòng chính dã dư ?

Viết: Cầu dã nghệ, ư tòng chính hồ hà hữu
Quí‎ Khang tử hỏi: Trọng Do có thể giao làm lãnh đạo được không ?

Khổng tử nói: Do là người quyết đoán, làm lãnh đạo còn có gì khó khăn.

Quí‎ Khang tử hỏi: Đoan Mộc Tứ giao làm quan chức được không ?

Khổng tử: Tứ có tài năng, làm quan chắc sẽ thuận lợi thôi.

Quí hỏi tiếp: Nhiễm Cầu làm quan được không?

Khổng tử đáp: Cầu đa tài đa nghệ, làm quan có gì khó khăn đâu.
6.9

季氏使闵子骞为费宰,闵子骞曰:“善为我辞焉！如有复我者,则吾必在汶上矣”。

Quí thị sử Mẫn Tử Khiên vi Phí tể, Mẫn Tử Khiên viết: Thiện vi ngã từ yên ! Như hữu phục ngã giả, tắc ngô tất tại Vấn thượng hĩ.

Quí thị cho mời Mẫn Tử Khiên làm quan tể ấp Phí. Mẫn nói (với người báo tin): Xin vui lòng từ chối giúp tôi. Nếu có người lại đến mời, tôi đành phải trốn lên ở thượng nguồn sông Vấn thôi.

(Chú thích: quan tể là quan đứng đầu. Mẫn Tử Khiên oán trách họ Quí tiếm quyền nên không chịu ra hợp tác)

6.10

伯牛有疾,子问之,自牖执其手,曰:亡之,命矣夫,斯人也而有斯疾也!斯人也而有斯疾也！ 

Bá Ngưu hữu tật,  Tử vấn chi, tự dũ chấp kỳ thủ, viết: Vong chi, mệnh hĩ phu, tư nhân dã nhi hữu tư tật dã ! Tư nhân dã nhi hữu tư tật dã !

Bá Ngưu nằm bệnh, Khổng tử đến thăm, cầm tay nói: Thôi rồi, đây là mệnh rồi. Người tốt thế này mà mắc bệnh này. Người tốt thế này mà mắc bệnh này !

(Chú thích: Người tốt mà mắc bệnh này, chẳng phải do mình gây ra, là mệnh trời không tránh khỏi)

6.11

子曰:贤哉回也,一箪食，一瓢饮,在陋巷,人不堪其忧,回也不改其乐。贤哉回也

Tử viết: Hiền tai Hồi dã, nhất đan thực, nhất biều ẩm, tại lậu hạng, nhân bất kham kỳ ưu, Hồi dã bất cải kỳ lạc. Hiền tai Hồi dã

Khổng tử nói: Nhan Hồi rất hiền, một giỏ cơm, một bầu nước, ở tại ngõ nhỏ, người khác không chịu nổi, còn Hồi vẫn không thay đổi niềm vui, Hồi thật là hiền đức.

6.12

 冉求曰:“非不说子之道，力不足也”.

子曰:“力不足者,中道而废。今女画” 。

Nhiễm Cầu viết:  Phi bất duyệt tử chi đạo, lực bất túc dã.

Tử viết: Lực bất túc giả, trung đạo nhi phế, kim nhữ hoạch.

Nhiễm Cầu nói: Không phải con không thích đạo của mình, do con không đủ sức mà thôi.

Khổng tử nói: Nếu không đủ sức, nửa đường sẽ bỏ dở. Con đã tự vạch giới hạn cho mình rồi, không muốn tiến nữa.

 (Ý Khổng tử: vấn đề không phải do thiếu lực mà là thích hay không thích đạo nhân mà thôi)
6.13

子谓子夏曰：女为君子儒，无为小人儒。 

Tử vị Tử Hạ viết: Nhĩ vi quân tử nho, vô vi tiểu nhân nho.

Khổng tử nói với Tử Hạ: Ngươi nên trở thành học trò quân tử, không nên trở thành học trò tiểu nhân.

6.14

子游为武城宰。子曰:“女得人焉尔乎？”曰:“有澹台灭明者,行不由径,非公事，未尝至於偃之室也” 。

Tử Du vi Vũ Thành tể. Tử viết: Nhữ đắc nhân yên nhĩ lạc hồ ? Viết: Hữu Đạm Đài Diệt Minh giả, hành bất do kinh, phi công sự vị thường chí ư yển chi thất dã.

Tử Du làm quan tể ấp Vũ Thành. Khổng tử nói: Ở đây ngươi có thích ai không? Trả lời: có người tên Đạm Đài Diệt Minh, đi không qua lối tắt, không có việc công thì không đến công sở.

6.15

子曰：孟之反不伐，奔而殿, 将入门,策其马,曰：非敢后也,马不进也 。

Tử viết:  Mạnh Chi Phản bất phạt, bôn nhi điến, thương nhập môn, sách kỳ mã, viết: phi cảm hậu dã, mã bất tiến dã.

Khổng tử nói: Mạnh Chi Phản không thích khoe công lao, chạy đằng sau (khi quân rút lui), khi về đến cửa thành, cầm roi quất ngựa mắng: “chẳng phải ta dám chạy sau, do ngươi không chịu tiến lên trước”.  

         

(Lời bàn: Mạnh là người khiêm tốn, khi thua trận, sau khi dũng cảm chạy sau về, cũng không nhận mình như vậy).

6.16

 子曰:不有祝鮀之佞，而有宋朝之美，难乎免於今之世矣。
Tử viết: Bất hữu Chúc Đà chi nịnh, nhi hữu Tống Triều chi mỹ, nan hồ miễn ư kim chi thế hĩ.

Khổng tử nói: Nếu không nói khéo như Chúc Đà mà có sắc đẹp như công tử Triều nước Tống, đời nay khó mà tránh bị người ta ghét bỏ.

6.17

子曰：谁能出不由户，何莫由斯道也？ 

Tử viết: Thùy năng xuất bất do hộ, hà mạc do tư đạo dã?

Khổng tử nói: Có ai ra khỏi nhà mà không qua cửa ? Làm người cớ sao không theo đạo lí chung đó mà làm ?

6.18

子曰：质胜文则野，文胜质则史。文质彬彬，然后君子。 

Tử viết: Chất thắng văn tắc dã, văn thắng chất tắc sử. Văn chất bân bân, nhiên hậu quân tử.

Khổng tử nói: Chất phác mà thiếu văn vẻ thì hoang dã, văn vẻ mà bỏ qua chất phác thì phù phiếm (mang tính sách vở/ lý thuyết suông). Văn vẻ và chất phác hoàn hảo, ấy là người quân tử.

6.19

 子曰：人之生也直，罔之生也幸而免。

Tử viết: Nhân chi sinh dã trực, võng chi sinh dã hạnh nhi miễn

Khổng tử nói: Người sống được nhờ thẳng ngay. Không ngay thẳng cũng sống được, ấy là nhờ may mắn tránh khỏi tai họa mà thôi.

6.20

子曰：知之者不如好之者，好之者不如乐之者。 

Tử viết: Tri chi giả bất như hiếu chi giả, hiếu chi giả bất như lạc chi giả.

Khổng tử nói: Người hiểu biết (đạo lí) không bằng kẻ thích đạo lí, thich đạo lí không bằng thi hành đạo lí làm vui.

6.21

子曰：中人以上，可以语上也；中人以下，不可以语上也。

Tử viết:: Trung nhân dĩ thượng, khả dĩ ngữ thượng dã; Trung nhân dĩ hạ, bất khả dĩ ngữ thượng dã.

Khổng tử nói: Người bậc trung trở lên có thể dạy cao sâu; Bậc trung trở xuống thì không thể dạy cao sâu được.

6.22

樊迟问知,子曰:“务民之义,敬鬼神而远之,可谓知矣”。问仁,曰:“仁者先难而后获，可谓仁矣” 

Phàn Trì vấn trí, Tử viết:  Vụ dân chi nghĩa, kính quỷ thần nhi viễn chi, khả vị tri hĩ.

Vấn nhân, viết: Nhân giả tiên nan nhi hậu hoạch, khả vị nhân hĩ.

Phàn Trì hỏi về trí, Khổng tử đáp: Phục vụ dân vì nghĩa. Tôn kính quỷ thần mà đứng xa, thế là hiểu chữ trí.

Lại hỏi về đức nhân. Khổng tử đáp: Người nhân chịu gian khó trước, thu hoạch sau, đó là người nhân.

(Phàn Trì là người đánh xe, học vấn thấp, Khổng tử giải thích chữ trí, chữ nhân rất đơn giản dễ hiểu)

6.23

子曰：知者乐水,仁者乐山；知者动,仁者静；知者乐，仁者寿 

Tử viết: Trí giả nhạo thủy,  nhân giả nhạo sơn; trí giả động, nhân giả tĩnh; trí giả lạc, nhân giả thọ.

Khổng tử nói: Người trí ưa nước, người nhân thích núi; Người trí hoạt động, người nhân yên tĩnh; Người trí sống vui, người nhân sống thọ.

6.24

子曰：齐一变，至於鲁；鲁一变，至於道

Tử viết:  Tề nhất biến, chí ư Lỗ;  Lỗ nhất biến, chí ư đạo.

Khổng tử nói: Nước Tề thay đổi, tiến đến nước Lỗ; nước Lỗ thay đổi tiến đến Đạo.

(Chú thích: Khổng tử so sánh sự tiến bộ của hai nước…)
6.25

子曰：觚不觚，觚哉！觚哉！ 

Tử viết:  Cô bất cô, cô tai ! Cô tai !

Khổng tử nói: Cái bình rượu không ra bình rượu. Bình rượu đây ư! sao có thể gọi là bình rượu ?

Chú thích: thời xưa bình rượu lễ có 6 góc cạnh là đúng mẫu mực, nếu thay bằng cái bình khác chứng tỏ chữ lễ bị coi thường, nên Khổng tử lo lắng.

Lời bàn: Người bình thường, thực dụng sẽ chê trách Khổng tử là “quá máy móc, công thức, cứng nhắc”. Cốt yếu là có rượu cúng, cần gì cái bình đựng phải đúng mẫu mực (!). Đây là câu chuyện tiêu biểu cho tính lễ giáo nghiêm túc mà Khổng tử, đạo Nho yêu cầu.

6.26

 宰我问曰:“仁者虽告之曰井有仁焉, 其从之也？”子曰:“何为其然也？君子可逝也，不可陷也；可欺也，不可罔也” 。

Tể Ngã vấn viết: Nhân giả tuy cáo chi viết tỉnh hữu nhân yên, kỳ tòng chi dã ? Khổng tử viết: Hà vi kỳ nhiên dã ? Quân tử khả thệ dã, bất khả hãm; Khả khi dã, bất khả võng dã.

Tể Ngã hỏi: Người nhân đức được báo có người rơi xuống giếng, anh ta có nhảy xuống cứu không?

Khổng tử đáp: Sao phải làm vậy ? Quân tử tìm cách cứu người, không thể tự hãm hại thân mình; Quân tử có thể bị lừa bởi những điều có lý, nhưng không thể bị hại vì lời xằng bậy.

6.27

子曰：君子博学於文，约之以礼，亦可以弗畔矣夫

Tử viết: Quân tử bác học ư văn, ước chi dĩ lễ, diệc khả dĩ phất bạn hĩ phu.

Khổng tử nói: người quân tử trước học văn, sau học lễ, nhờ vậy khỏi trái đạo.

6.28

子见南子, 子路不说。夫子矢之曰:“予所否者，天厌之！天厌之！” 

Tử kiếnNamtử, Tử Lộ bất duyệt. Phu tử thỉ chi viết: “Dư sở phủ giả. Thiên yếm chi! Thiên yếm chi !

Khổng tử gặp nàng Nam tử, Tử Lộ không vui. Khổng tử thề rằng: Như ta mà làm gì trái lễ thì trời phạt ta”.

(Chú thích: nàngNamtử là vợ vua Vệ Linh công nước Vệ, nàng rất đẹp nhưng nhiều tai tiếng. Ai muốn làm quan đều ra mắtNamtử trước… Tử Lộ nghĩ rằng thầy Khổng cũng làm như người thường…Nhưng Khổng tử vì việc công mà đến chứ không nhờ cậy, ngài phải thề với học trò)

6.29

子曰：中庸之为德也，其至矣乎！民鲜久矣

Tử viết:  Trung dung chi vi đức dã, kỳ chí hĩ hồ! Dân tiển cửu hĩ.

Trung dung là đạo đức tốt đẹp cao nhất ! Dân chúng từ lâu thiếu hẳn đạo đức này.

6.30

 子贡曰:“如有博施於民而能济众,何如？可谓仁乎？”. 子曰：何事於仁？必也圣乎！尧舜其犹病诸.夫仁者, 己欲立而立人, 己欲达而达人. 能近取譬,可谓仁之方也已.

Tử Cống viết: Như hữu bác thi ư dân nhi năng tế chúng, hà như ? Khả vị nhân hồ? Tử viết: Hà sự ư nhân ? Tất dã thánh hồ ! Nghiêu Thuấn kỳ do bệnh chư. Phu nhân giả, kỷ dục lập nhi lập nhân, kỷ dục đạt nhi đạt nhân. Năng cận thủ thí khả vị nhân chi, phương dã dĩ.

Tử Cống nói: Nếu có một người đưa nhiều điều tốt đến cho dân, giúp dân sống tốt, có phải là người nhân không ?

Khổng tử đáp: Không chỉ là người nhân mà là bậc thánh nhân. Vua Nghiêu vua Thuấn cũng khó làm được như vậy. Người có nhân muốn thành người nhân đức thì cũng muốn người khác như mình, người có nhân đã làm được việc gì cũng muốn người khác đạt như thế. Lấy bản thân mình làm thí dụ để hiểu người khác, đức nhân là vậy.                                           

Hết thiên 6

Nguồn: http://giangnamlangtu.wordpress.com/2011/07/09/lu%E1%BA%ADn-ng%E1%BB%AF-kh%E1%BB%95ng-t%E1%BB%AD/

Wu Qi Art of War Chapter 1

Need for Strengthening Domestic and External Issues

Original: 吴起儒服，以兵机见魏文侯。

文侯曰：“寡人不好军旅之事。”

起曰：“臣以见占隐，以往察来，主君何言与心违。今君四时使斩离皮革，掩以朱漆，画以丹青，烁以犀象。冬日衣之则不温，夏日衣之则不凉。以长戟二丈四尺， 短戟一丈二尺。革车奄户，缦轮笼毂，观之于目则不丽，乘之以田则不轻，不识主君安用此也？若以备进战退守，而不求用者，譬犹伏鸡之搏狸，乳犬之犯虎，虽有斗心，随之死矣。昔承桑氏之君，修德废武，以灭其国；有扈氏之君，恃众好勇，以丧其社稷。明主鉴兹，必内修文德，外治武备。故当敌而不进，无逮于义也；僵 尸而哀之，无逮于仁也。”

于是文侯身自布席，夫人捧觞，醮吴起于庙，立为大将，守西河。与诸侯大战七十六，全胜六十四，余则钧解。辟土四面，拓地千里，皆起之功也。

English: Wu Qi dressed in Confucian attire, had an audience with...

Need for Strengthening Domestic and External Issues-Wu Qi

Need for Strengthening Domestic and External Issues-Wu Qi

[edit]

English

Wu Qi dressed in Confucian attire, had an audience with Lord Wen of Wei to discuss about military issues.

Lord Wen of Wei said,"I am not interested in military affairs."

Wu Qi replied,"From the visible facts, I can deduce the hidden. From the past, I can discern the future. How can your lordship say this topic does not accord with your thoughts? Throughout the four seasons, you have gathered the skins of wild animals, covered them with lacquer, painted them with colors and embellished them with glistening images of rhinoceros and elephants. Wearing them in winter does not keep one warm; wearing them in summer does not make one cool. Moreover, the lord has ordered the making of twenty four feet and twelve feet long halberds and had leathers to cover the chariots. These chariots are not grand and beautiful at all. These chariots are not mobile enough for hunting. I have no idea what use you have for them. If they are to be used for war, but your lord does not seek capable people who are adept in using them, such a situation is similar to a nesting hen fighting against the fox or a bitch fighting a tiger. Although they have great fighting spirit, but they will still die. In the past, the Lord of Cheng Sang Clan focused on improving the culture and domestic issues but neglected military affairs, thereby leading to the extinction of the state. The Lord of Yu Hu Clan was belligerent thus he focused on military affairs and neglected domestic affairs, he too led the state to extinction. The enlightened ruler would have used such examples to remind him that he should tend to both the domestic affairs and military affairs together. When the enemy comes and you do not fight them, such does not count as righteousness. When you only start grieving the death of your soldiers after they have died, such does not count as benevolence."

Thereupon, Lord Wen personally laid a mat for Wu Qi and his wife presented Wu Wi with a goblet of wine. The lord later invited Wu Qi to the ancestral temple and appointed him as the Commander-in-Chief for the defence of the Western River. From then on, Wu Qi altogether fought seventy six battles with other feudal lords, winning sixty four of them decisively. For the other battles, they resulted in a draw. He expanded Wei's territory in all directions, broadening Wei's border by a thousand of li. All these were Wu Qi's accomplishments.

Modern Chinese

吴起穿戴儒生的衣冠，以讨论治军打战的谋略谒见魏文侯。

魏文侯说：“我对治军打战的事没兴趣。”

吴起说:“臣根据所见来推断隐藏，以过去推断未来，君王为何言不由衷？现在君王一年四季派人杀兽剥皮以制革，并在革上涂红漆、画色彩，烙上犀牛和大象的图形。这些东西，冬天穿着不暖和，夏天穿着不凉快。君主又派人打造二丈四尺的长戟和一丈二尺的短戟；还用皮布覆盖战车，此战车并不华丽，用它来打猎也不轻便，不知君王要拿它们做什么？如果是用来准备作战，却又不寻求会使用它们的人，那就好比母鸡和狸猫搏斗，又好比哺乳的母狗去挑战老虎一样，为了孩子虽有拼斗，却肯定丧生。从前，承桑氏的国君因为只讲文德、废弃五武备而丧国。有扈氏的国君因战恃兵多、好斗凶狠、不修文德，也丧国。有鉴于此，英明的君主必然内修明文治，对外加强武备。所以，当敌人来战而不进击，这算不上是义；看着死伤的将士才哀伤，这算不上是仁。”

于是魏文侯亲自安排席位，夫人捧着酒杯，在祖庙宴请吴起，任命吴起为大将，防守西河。后来，吴起与各诸侯国大战七十六次，大获全胜六十四次，其余十二次未分胜负。魏国因此向四面扩张领土达千里之广，都是吴起的功劳。

Original

吴起儒服，以兵机见魏文侯。

文侯曰：“寡人不好军旅之事。”

起曰：“臣以见占隐，以往察来，主君何言与心违。今君四时使斩离皮革，掩以朱漆，画以丹青，烁(shuò)以犀象。冬日衣之则不温，夏日衣之则不凉。以长戟(jǐ)二丈四尺，短戟一丈二尺。革车奄户，缦(màn)轮笼毂(gǔ)，观之于目则不丽，乘之以田则不轻，不识主君安用此也？若以备进战退守，而不求用者，譬犹伏鸡之搏狸，乳犬之犯虎，虽有斗心，随之死矣。昔承桑氏之君，修德废武，以灭其国；有扈氏之君，恃(shì)众好勇，以丧其社稷(jì)。明主鉴兹(zī)，必内修文德，外治武备。故当敌而不进，无逮于义也；僵尸而哀之，无逮于仁也。”

于是文侯身自布席，夫人捧觞(shāng)，醮吴起于庙，立为大将，守西河。与诸侯大战七十六，全胜六十四，余则钧解。辟土四面，拓地千里，皆起之功也。

Unity and People's Support

Original: 吴子曰：“昔之图国家者，必先教百姓而亲万民。有四不和：不和于国，不可以出军；不和于军，不可以出陈；不和于陈，不可以进战；不和于战，不可以决胜。是 以有道之主，将用其民，先和而造大事。不敢信其私谋，必告于祖庙，启于元龟，参之天时，吉乃后举。民知君之爱其命，惜其死，若此之至，而与之临难，则士以进死为荣，退生为辱矣。”

English: Wu Qi said:"In antiquity, the ruler who planned to run his state...

Unity and People's Support-Wu Qi

Unity and People's Support-Wu Qi

English

Wu Qi said:"In antiquity, the ruler who planned to run his state well, would teach and enlightened the people, be close to the people and understand their sufferings. There are four disharmonies the ruler should take note of. If there is disharmony in the state, you cannot start a military campaign. If there is disharmony within the army, they cannot be allowed to battle. If there is disharmony within formation, they cannot be used to lead an attack. If there is lack of cohesion during the conduct of the battle, you cannot score a victory. For this reason, the eminent ruler before he employ his people, he would unite them them first, before achieving great matters together. The ruler will not dare rely solely on his own plans, but will announce formally at the ancestral temple, divine its prospects and seek from Heaven the appropriateness of timing. Only if they are all auspicious, then he will proceed to mobilise the army. People will then know that the ruler value their lives, will be sorrowed by their deaths and willing to share weal and woe with them. Officers will then consider death while advancing is glorious and life gained through retreating is disgraceful."

Modern Chinese

吴起说：“从前想治理好国家的君主，首先必定教化民众，关心人民疾苦。有四种不和的因素须要多加注意：国内人心不统一，不可以出兵；军队内部不团结，不可上阵；临阵部伍不一致，不可以进攻；战斗动作不协调，不可能取胜。所以英明的君主，要征召百姓前，务求内部团结一致，才可一起成就大事。凡有所谋，君主还不敢偏信个人的谋划，一定要到祖庙祭告，用大龟占卜吉凶，并观测天时，是吉兆才敢行动。民众知道君主爱护他们的生命、不忍心看他们死，竟然周到至此，而且愿同他们生死存亡。所以他们就会以拼命死效命为荣，以退却偷生为耻。”

Original

吴子曰：“昔之图国家者，必先教百姓而亲万民。有四不和：不和于国，不可以出军；不和于军，不可以出陈；不和于陈，不可以进战；不和于战，不可以决胜。是以有道之主，将用其民，先和而造大事。不敢信其私谋，必告于祖庙，启于元龟，参之天时，吉乃后举。民知君之爱其命，惜其死，若此之至，而与之临难，则士以进死为荣，退生为辱矣。”